ฟอร์มในระบบคูนิฟ็อกซ์

ฟอร์มเป็นวิธีการสื่อสารข้อมูลที่ผู้ใช้ต้องการเพิ่มเติม/แก้ไขให้ระบบคูนิฟ็อกซ์รับค่าและบันทึกตาม จึงนับได้ว่า ฟอร์มเป็นองค์ประกอบที่ผู้ใช้มีปฏิสัมพันธ์ด้วยมากที่สุดอย่างหนึ่งภายใต้โมดูลมาตรฐานของคูนิฟ็อกซ์

ผู้ใช้จะสามารถพบฟอร์มได้ในหลายรูปแบบดังนี้:

• ฟอร์มอิสระ (stand-alone form): เป็นฟอร์มที่ไม่ได้เป็นส่วนประกอบย่อยของตารางข้อมูลใดๆ เช่น ฟอร์มลงชื่อเข้าใช้, ฟอร์มเปลี่ยนวันที่และเวลาของระบบ, ฟอร์มหัวเอกสารต่างๆ, ฯลฯ
• ฟอร์มที่เป็นองค์ประกอบของตารางข้อมูล (in-table form): เมื่อผู้ใช้ต้องการเพิ่มหรือแก้ไขข้อมูลในตารางข้อมูลต่างๆ ระบบจะแสดงและรับข้อมูลผ่านฟอร์มที่ผูกอยู่กับตารางข้อมูลนั้น ทั้งนี้ ฟอร์มของตารางรหัสอาจแสดงอยู่ในแถวของตาราง (in-line form) หรือแสดงในหน้าต่างแยกต่างหาก (pop-up form) ก็ได้ถ้าจำนวนช่องข้อมูลมีมากกว่าที่แสดงอยู่ในตาราง (ดูเพิ่มเติม ตารางในระบบคูนิฟ็อกซ์)

ชนิดของช่องข้อมูล

ฟอร์มภายใต้โมดูลมาตรฐานของคูนิฟ็อกซ์ประกอบด้วยช่องข้อมูลต่างๆ ดังนี้

องค์ประกอบของฟอร์มในระบบคูนิฟ็อกซ์

ช่องกรอกข้อความ

ช่องกรอกข้อความ (ตัวอย่างเช่น หมายเลข 1, 2, และ 6 ตามภาพ) ใช้กรอกข้อมูลประเภทตัวเลขและตัวอักษร รองรับฟังก์ชันเชิงข้อความทั่วไปของคอมพิวเตอร์ เช่นการตัด (cut: Ctrl+X), คัดลอก/วาง (copy/paste: Ctrl+C / Ctrl+V), เลิกทำ (undo: Ctrl+Z), เลือกทั้งหมด (select all: Ctrl+A), ฯลฯ

เพื่ออำนวยความสะดวกและควบคุมข้อมูลต่างๆ ช่องข้อความบางช่องอาจมีฟีเจอร์เพิ่มเติมเช่น:

• การจัดรูปแบบข้อมูลชนิดพิเศษ
• การคำนวณสดในช่องข้อมูล
• การกรอกข้อความหลายบรรทัด
• การค้นหาข้อมูล

การจัดรูปแบบข้อมูลชนิดพิเศษ

ช่องข้อมูลชนิดวันที่และเวลา

ฟีเจอร์ช่วยจัดรูปแบบข้อมูลช่วยให้ระบบสามารถตีความหมายข้อมูลที่ผู้ใช้ต้องการได้ง่าย, รักษาความเป็นระเบียบของข้อมูลที่จัดเก็บและแสดงผลต่อผู้ใช้โดยรวม, และประหยัดเวลาให้กับผู้ใช้ในการกรอกข้อมูล

ข้อความชนิดพิเศษที่ระบบคูนิฟ็อกซ์ช่วยจัดรูปแบบให้ได้แก่:

• วันที่: ผู้ใช้สามารถเลือกกรอกข้อมูลได้ดังนี้ (ใช้วันที่ 31 ธันวาคม ค.ศ. 2022 เป็นตัวอย่าง):
  • กรอกเต็มรูปแบบที่บริษัทตั้งค่าไว้ (เช่น "31/12/2022": ขึ้นกับรูปแบบที่บริษัทกำหนด)
  • กรอกในรูปแบบที่บริษัทตั้งค่าไว้โดยไม่ใส่เครื่องหมายคั่น (เช่น "31122022": ขึ้นกับรูปแบบที่บริษัทกำหนด)
  • กรอกเฉพาะวันที่และเดือน โดยระบบจะใช้ปีตามวันที่ของ session (เช่น "3112": ขึ้นกับรูปแบบที่บริษัทกำหนด)
  • กรอกเฉพาะวันที่ โดยระบบจะใช้เดือนและปีตามวันที่ของ session (เช่น "31")
• เดือน: ผู้ใช้สามารถกรอกข้อมูลได้ดังนี้ (ใช้เดือน ธันวาคม ค.ศ. 2022 เป็นตัวอย่าง):
  • กรอกตามรูปแบบที่บริษัทตั้งค่าไว้ (เช่น "12/2022": ขึ้นกับรูปแบบที่บริษัทกำหนด)
  • กรอกตามรูปแบบที่บริษัทตั้งค่าไว้โดยไม่ใส่เครื่องหมายคั่น (เช่น "122022": ขึ้นกับรูปแบบที่บริษัทกำหนด)
  • กรอกเฉพาะเดือน โดยระบบจะใช้ปีตามวันที่ของ session (เช่น "12")
• เวลา: ผู้ใช้สามารถกรอกข้อมูลได้ดังนี้ (ใช้เวลา 15 นาฬิกา 0 นาที 0 วินาที เป็นตัวอย่าง):
  • กรอกตามรูปแบบที่บริษัทตั้งค่าไว้ (เช่น "15:00:00": ขึ้นกับรูปแบบที่บริษัทกำหนด)
  • กรอกตามรูปแบบที่บริษัทตั้งค่าไว้โดยไม่ใส่เครื่องหมายคั่น (เช่น "150000": ขึ้นกับรูปแบบที่บริษัทกำหนด)
  • กรอกเฉพาะชั่วโมงและนาที ระบบจะใส่ค่า 0 แทนวินาทีโดยอัตโนมัติ (เช่น "1500")
  • กรอกเฉพาะชั่วโมง ระบบจะใส่ค่า 0 แทนนาทีและวินาทีโดยอัตโนมัติ (เช่น "15")
• จำนวนเต็ม: ระบบจะปัดเศษทศนิยมของข้อมูลในช่องให้เป็นจำนวนเต็มโดยอัตโนมัติ (สำหรับช่องที่โปรแกรมกำหนดชนิดข้อมูลเป็นจำนวนเต็ม)
• ค่าทศนิยม และร้อยละ: ระบบจะปัดเศษทศนิยมของข้อมูลในช่องให้มีความละเอียดตามที่ตั้งค่าไว้ พร้อมใส่เครื่องหมายคั่นหลักพัน/หมื่น และเครื่องหมายเปอร์เซ็นต์ (ชนิดของข้อมูลกำหนดกำหนดโดยตัวโปรแกรม)

การคำนวณสดในช่องข้อมูล

ตัวอย่างการใช้งานช่องคำนวณสด

ช่องข้อมูลที่โปรแกรมกำหนดชนิดเป็นจำนวนเต็ม, ทศนิยม, หรือร้อยละรองรับการคำนวณสดแบบเครื่องคิดเลขได้ ผู้ใช้สามารถใช้งานฟีเจอร์นี้ได้โดย:

1. เริ่มป้อนข้อมูลในช่องด้วยเครื่องหมายเท่ากับ "=" หรือเครื่องหมายบวก "+" (ระบบจะตีความเครื่องหมายบวกในตำแหน่งแรกเป็นเครื่องหมายเท่ากับโดยอัตโนมัติ)
2. ป้อนตัวเลขและเครื่องหมายที่ต้องการคำนวณต่อเนื่องไปเรื่อยๆ เหมือนกับการใช้เครื่องคิดเลขตั้งโต๊ะ สัญลักษณ์ทางการคำนวณที่ระบบรองรับได้แก่
   • บวก (+)
   • ลบ (-): ใช้เป็นทั้งเครื่องหมายคิดคำนวณและระบุจำนวนติดลบ
   • คูณ (*)
   • หาร (/)

   • ยกกำลัง (^): สามารถใช้แทนเครื่องหมายราก (root) ได้ เช่น รากที่สอง (square root) ใช้ยกกำลัง 0.5 เป็นต้น

     ${\sqrt[{n}]{x}}=x^{\left({\frac {1}{n}}\right)}$

   
   ตัวอย่างการใช้งานช่องคำนวณสด (ร้อยละ)
   • เปอร์เซ้นต์ (%): พฤติกรรมการคำนวณด้วยเครื่องหมายเปอร์เซ็นต์เป็นดังนี้:
     • หากใส่เครื่องหมายเปอร์เซ็นต์ที่จำนวนแรก: ระบบจะนำจำนวนนั้นหาร 100 ให้โดยอัตโนมัติ

     • การบวก/ลบด้วยจำนวนที่มีเครื่องหมายเปอร์เซ็นต์: ใช้จำนวนแรกเป็นฐานการคำนวณ เช่น

       ${\begin{aligned}x+y\%&=x+\left(x\times {\frac {y}{100}}\right)\\x-y\%&=x-\left(x\times {\frac {y}{100}}\right)\end{aligned}}$

     • การคูณ/หารด้วยจำนวนที่มีเครื่องหมายเปอร์เซ็นต์: หารจำนวนที่สองด้วย 100 ก่อนแล้วจึงคำนวณ เช่น

       ${\begin{aligned}x\times y\%&=x\times {\frac {y}{100}}\\x\div y\%&=x\div {\frac {y}{100}}={\frac {100\times x}{y}}\end{aligned}}$

ช่องกรอกข้อความหลายบรรทัด

ช่องกรอกข้อความหลายบรรทัด (หมายเลข 2) ใช้รองรับข้อมูลที่ยาวมาก หรือสามารถจัดรูปแบบเป็นหลายบรรทัดได้ มีข้อควรทรายในการฝช้งานดังนี้

• ใช้ปุ่ม Ctrl+↵ Enter เพื่อขึ้นบรรทัดใหม่ในช่อง
• ช่องข้อมูลประเภทนี้สามารถยืดหดในแนวตั้งได้ โดยใช้เมาส์คลิกค้างบริเวณสามเหลี่ยมที่มุมขวาล่างของช่อง แล้วขยับเมาส์ขึ้นหรือลง

ช่องค้นหาข้อมูล

การใช้งานหน้าต่างค้นหา

• 

  การเปิดหน้าต่างค้นหาโดยโหลดข้อมูลทั้งหมด (คลิกเพื่อดู)

• 

  การเปิดหน้าต่างค้นหาโดยโหลดข้อมูลบางส่วน (พบหลายรายการ) (คลิกเพื่อดู)

• 

  การเปิดหน้าต่างค้นหาโดยโหลดข้อมูลบางส่วน (พบรายการเดียว) (คลิกเพื่อดู)

ช่องค้นหา (search field: หมายเลข 6) ใช้ค้นหาข้อมูลจากฐานข้อมูล ส่วนมากจะเป็นการค้นหาจากตารางรหัสต่างๆ มีรายละเอียดในการใช้งานดังนี้:

• หากต้องการโหลดข้อมูลทั้งหมดที่เลือกได้:
  1. กรอกข้อความที่ต้องการค้นหาลงในช่องข้อมูล (ดูหัวช้อ "การค้นหาข้อมูลในตาราง" ประกอบ)
  2. เปิดหน้าต่างค้นหาโดย:
     • ใช้เมาส์คลิกปุ่ม ทางขวาของช่อง หรือ
     • กดปุ่ม Ctrl+↵ Enter
  3. ระบบจะเปิดหน้าต่างค้นหาขึ้น พร้อมโหลดข้อมูลทั้งหมด และกรอกข้อความที่กรอกไว้ลงในแถบค้นหาของตารางให้โดยอัตโนมัติ เลือกรายการที่ต้องการ แล้วคลิกปุ่ม "เลือก"
• หากต้องการโหลดข้อมูลบางส่วนที่เกี่ยวข้อง: เนื่องจากการโหลดข้อมูลบางส่วนใช้ทรัพยากรของคอมพิวเตอร์น้อยกว่า วิธีการนี้จะทำให้ผู้ใช้สามารถใช้งานโปรแกรมได้รวดเร็วกว่า แต่ผู้ใช้ต้องอักขระขึ้นต้นของวัตถุที่ต้องการค้นหา (เช่น ต้องทราบว่ารหัสของสินค้าที่ต้องการค้นหาขึ้นต้นด้วย "CPU" เป็นต้น)
  1. กรอกอักขระขึ้นต้นของวัตถุที่ต้องการค้นหา
  2. เปิดหน้าต่างค้นหาโดย:
     • กดปุ่ม ↵ Enter หรือ
     • กดปุ่ม Tab ↹ หรือ
     • คลิกที่ตำแหน่งอื่นบนหน้าจอ
  3. ระบบจะค้นหาวัตถุที่มีอักขระขึ้นต้นตามที่ค้นหาเพื่อแสดงผล
     • หากระบบพบวัตถุที่เป็นไปได้เพียงรายการเดียว ระบบจะเลือกวัตถุนั้นให้โดยอัตโนมัติ
     • หากระบบพบวัตถุที่เป็นไปได้หลายรายการ ระบบจะเปิดหน้าต่างค้นหาขึ้น พร้อมโหลดเฉพาะข้อมูลของรายการที่เป็นไปได้เหล่านั้น ให้ผู้ใช้เลือกรายการที่ต้องการ แล้วคลิกปุ่ม "เลือก"

ช่องตัวเลือกข้อมูล

ตัวอย่างช่องตัวเลือกข้อมูล

ช่องตัวเลือกข้อมูล (หมายเลข 7) ใช้สำหรับให้ผู้ใช้เลือกตัวเลือกใดตัวเลือกหนึ่งจากที่กำหนดเอาไว้ มักใช้กับข้อมูลที่มีขอบเขตจำกัดแน่นอน เพื่อลดเวลาที่ต้องเสียไปและลดความผิดพลาดด้านตัวสะกดต่างๆ ช่องตัวเลือกข้อมูลอาจปรากฏให้เห็นได้ 2 รูปแบบ ได้แก่:

• ช่องตัวเลือกดรอปดาวน์ (drop-down list field): แสดงเฉพาะตัวเลือกที่เลือกอยู่ในปัจจุบัน ทางขวาของช่องมีรูปลูกศรขึ้น-ลง เพื่อแสดง่ามีตัวเลือกอื่นๆ สามารถกดเพื่อเลือกได้
• ช่องปุ่มวิทยุ (radio field): แสดงตัวเลือกทุกรายการ และแสดงตัวเลือกปัจจุบันด้วยวงกลมหน้าตัวเลือก

ช่องทำเครื่องหมาย

ช่องทำเครื่องหมาย

ช่องทำเครื่องหมาย (หมายเลข 5) ใช้รับข้อมูลจริง/เท็จ ผู้ใช้สามารถคลิกที่ช่องหรือข้อความประจำช่องเพื่อทำเครื่องหมายหรือยกเลิกการทำเครื่องหมาย ช่องทำเครื่องหมายอาจปรากฏให้เห็นได้ 2 รูปแบบ ได้แก่:

• กล่องทำเครื่องหมาย (checkbox)
• กล่องสวิตช์ (toggle)

ช่องเลือกไฟล์และภาพ

ช่องเลือกไฟล์ (หมายเลข 3) ประกอบด้วย 2 ส่วน ได้แก่

• ตัวช่องข้อมูล: เมื่อผู้ใช้คลิกในบริเวณของช่องข้อมูล ระบบจะเปิดหน้าต่างเลือกไฟล์
• ชุดปุ่มเครื่องมือ: มี 4 ปุ่ม ได้แก่:
  • ปุ่ม ใช้เปิดไฟล์ที่เลือกอยู่ปัจจุบันในแท็บใหม่ เพื่อดูภาพขนาดเต็ม (กรณีเป็นไฟล์รูปภาพ) หรือดาวน์โหลดไฟล์
  • ปุ่ม ใช้แนบรูปถ่าย เมื่อกดปุ่มนี้ ระบบจะเปิดหน้าต่างอัพโหลดจากกล้อง เพื่อให้ผู้ใช้ถ่ายภาพที่ต้องการแนบ
  • ปุ่ม ใช้ยกเลิกการเปลี่ยนแปลงค่า เมื่อกดปุ่มนี้ ไฟล์ที่เลือกไว้จะกลับไปเป็นไฟล์เดิมก่อนแก้ไข (ถ้าไม่มีไฟล์อยู่ก่อนการแก้ไข ปุ่มนี้จะทำงานเหมือนปุ่ม )

  • ปุ่ม ใช้ล้างข้อมูลไฟล์

*** ไฟล์ที่บันทึกในระบบคูนิฟ็อกซ์จะถูกตั้งชื่อใหม่ซึ่งระบบสุ่มขึ้นมา และบันทึกไว้ในตำแหน่งที่กำหนดไว้โดยเครื่องเซิร์ฟเวอร์

*** กรณีที่ช่องข้อมูลรองรับไฟล์ภาพ ผู้ใช้อาจเห็นช่องแสดงตัวอย่างภาพ (หมายเลข 4) หากผู้ใช้คลิกที่ตัวอย่างภาพ ระบบจะเปิดไฟล์นั้นในแท็บใหม่ (เหมือนกับกดปุ่ม )

สถานะของช่องข้อมูล

ในบางครั้ง ผู้ใช้อาจพบว่าฟอร์มหรือช่องข้อมูลบางช่องบนเพจไม่ได้อยู่ในสภาพสำหรับกรอก/แก้ไขข้อมูล หรือฟอร์มไม่สามารถยืนยัน/บันทึกข้อมูลได้ เนื่องจากฟอร์มหรือช่องข้อมูลนั้นอยู่ในสถานะปิดกั้นการแก้ไข หรือไม่ผ่านการตรวจสอบ

ฟอร์มที่ถูกปิดการแก้ไข

ฟอร์มที่ถูกปิดการแก้ไข

ฟอร์มที่ถูกปิดการแก้ไข (disabled) ใช้เพื่อแสดงข้อมูลเท่านั้น ตัวอย่างสถานการณ์ที่ผู้ใช้จะพบว่าฟอร์มถูกปิดกั้นได้แก่:

• ผู้ใช้ไม่มีสิทธิ์ในการแก้ไขข้อมูลในฟอร์มดังกล่าว
• ข้อมูลในเดือนนั้นถูกปิดกั้นการแก้ไขแล้ว
• ฟอร์มหรือเอกสารนั้นไม่ได้อยู่ใน "โหมดการแก้ไข"

*** ผู้ใช้สามารถคลิกขากที่ช่องข้อมูลต่างๆ ของฟอร์มที่ถูกปิดกั้นเพื่อคัดลอกข้อความในช่องได้ (ตามภาพ)

ช่องข้อมูลประเภทอ่านค่าเท่านั้น

ช่องข้อมูลบางช่องอยู่ในสถานะอ่านค่าเท่านั้น (read-only: หมายเลข 8, 9) ผู้ใช้จะไม่สามารถกรอกหรือแก้ไขข้อความในช่องข้อมูลเหล่านี้ได้ โดยปกติช่องข้อมูลที่มีสถานะแบบนี้ได้แก่:

• ข้อมูลที่ไม่อนุญาตให้แก้ไข เช่น เลขที่เอกสาร, ฯลฯ
• ข้อมูลที่กรอกค่าโดยอัตโนมัติ มักจะเป็นข้อมูลที่รับผลจากการค้นหาจากช่องข้อมูลอื่น เช่น ชื่อกลุ่มสินค้าตามหมายเลข 9 ในภาพ
• ข้อมูลที่อนุญาตให้แก้ไขตามเงื่อนไข เช่น ช่องรายละเอียดการหักภาษี ณ ที่จ่ายรายการที่ 2 จะเปิดให้แก้ไขได้เมื่อมีการบันทึกรายการที่ 1 แล้วเท่านั้น เป็นต้น

การยืนยันข้อมูลในฟอร์มก่อนบันทึก

ก่อนที่ข้อมูลในฟอร์มจะถูกนำไปใช้หรือบันทึกเข้าในฐานข้อมูล ระบบจะตรวจสอบข้อมูลในเบื้องต้นว่าข้อมูลที่ป้อนเข้ามาจะไม่ทำให้เกิดปัญหาด้านการคำนวณหรือปัญหาอื่นๆ ในอนาคต

การตรวจสอบเวลาของ session

เนื่องจากระบบคูนิฟ็อกซ์บริหารข้อมูลธุรกรรมแยกเป็นเดือน ระบบจึงเทียบเวลาของ session กับเวลาประจำเพจที่บันทึกฟอร์ม หากเวลาไม่ตรงกัน ระบบจะแจ้งข้อผิดพลาด 461 (เวลาของระบบไม่ถูกต้อง!)

สาเหตุหลักของข้อผิดพลาด 461 คือการใช้งานพร้อมกันหลายแท็บ แล้วมีการเปลี่ยนแปลงวันที่/เวลาของ session ในแท็บใดแท็บหนึ่งก่อนจะพยายามบันทึกฟอร์มในแท็บอื่น

การตรวจสอบข้อมูลในฟอร์ม

ฟอร์มที่ตรวจสอบข้อมูลไม่ผ่าน

เมื่อระบบตรวจสอบพบความผิดพลาดในข้อมูลที่กรอกในฟอร์ม (เช่น ไม่ได้กรอกข้อมูลในช่องที่จำเป็น, วันที่ไม่สอดคล้องกับรอบข้อมูล, ฯลฯ) ระบบจะแจ้งเตือนเป็นข้อความสีแดงใต้ช่องที่เกี่ยวข้อง (ตามภาพ) เมื่อผู้ใช้ปรับแก้ข้อมูลแล้ว สามารถกดส่งฟอร์มได้อีกครั้ง

การใช้งานฟอร์มด้วยคีย์บอร์ด

เมื่อโฟกัสของโปรแกรมอยู่ในช่องข้อมูลต่างๆ ของฟอร์ม ผู้ใช้สามารถสั่งการฟอร์มด้วยปุ่มต่างๆ บนคีย์บอร์ดดังนี้:

คีย์สำหรับเปลี่ยนช่องข้อมูล และยืนยันฟอร์ม

• Tab ↹ : เปลี่ยนไปช่องข้อมูลถัดไป
• ↵ Enter :
  • กรณีมีช่องข้อมูลถัดไป: เปลี่ยนไปช่องข้อมูลถัดไป
  • กรณีไม่มีช่องข้อมูลถัดไป: ยืนยันการบันทึกข้อมูลในฟอร์ม
• ⇧ Shift+Tab ↹ หรือ ⇧ Shift+↵ Enter : เปลี่ยนไปช่องข้อมูลก่อนหน้า
• Alt+↵ Enter : ยืนยันบันทึกข้อมูลในฟอร์ม

คีย์สำหรับช่องตัวเลือก

• ↑ หรือ ← : เลือกตัวเลือกก่อนหน้า
• ↓ หรือ → : เลือกตัวเลือกถัดไป
• PageUp : เลือกตัวเลือกแรก
• PageDown : เลือกตัวเลือกสุดท้าย

คีย์ลัดอื่นๆ

• Ctrl+↵ Enter : ขึ้นบรรทัดใหม่ในช่อง (สำหรับช่องกรอกข้อมูลหลายบรรทัด)
• Space :
  • สำหรับช่องทำเครื่องหมาย: ทำเครื่องหมาย/ยกเลิกการทำเครื่องหมาย
  • สำหรับช่องเลือกข้อมูล: แสดงตัวเลือกทั้งหมด (สำหรับช่องตัวเลือกข้อมูลแบบดรอปดาวน์)
  • สำหรับช่องข้อมูลประเภทไฟล์: แสดงหน้าต่างเลือกไฟล์